[270] การพูดเล่นกับคนต่างชาติ

สวัสดีครับ
คุณ arty ถามมาว่า “อยากทราบว่าฝรั่งเค้ามีการพูดเล่นเหมือนเราบ้างหรือเปล่า มีมุกเยอะๆๆเหมือนเราบ้างไหม มีเว็บที่อธิบายพร้อมให้ความหมายภาษาไทยด้วยไหม”

ตอนที่จะเขียนตอบผมถามตัวเองว่า ‘พูดเล่น’ แปลว่าอะไรกันแน่ เมื่อเปิดพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตฯจึงได้รู้ว่าในนั้นไม่มีคำว่า ‘พูดเล่น’ มีแต่คำว่า ‘พูด’ และคำว่า ‘เล่น’ ซึ่งแปลว่า ‘ทำเพื่อสนุกหรือผ่อนอารมณ์, ทำหรือพูดอย่างไม่เอาจริง’ ถ้าเป็นอย่างนี้ ‘พูดเล่น’ ก็สามารถแปลว่า เป็นการพูดโกหกก็ได้, พูดยั่วเย้าก็ได้ เพื่อให้สนุก ส่วนจะเป็นการสนุกของทั้งคนพูดและคนฟัง หรือคนพูดสนุกฝ่ายเดียว-คนฟังไม่สนุกด้วย หรือคนพูดตั้งใจพูดเล่นเพื่อให้คนฟังสนุกและหายเครียด ก็คงจะถือว่าเป็นการ ‘พูดเล่น’ ทั้งนั้น

แล้วพูดเล่นยังไงถึงจะเรียกว่า ‘เล่น’ อาจจะมีการพูดอยู่หลายวิธี ตอนนี้ผมนึกขึ้นมาทันทีได้วิธีหนึ่งคือ การเล่นคำ หรือ ‘pun’ เล่นยังไง ที่เห็นบ่อย ๆ มี 2 วิธี คือ
1. pun ความหมายที่ 1 - antanaclasis คือคำเดียวกันมีหลายความหมาย แล้วคนก็หาความสนุกจากความหมายที่ต่างกันนี้ ภาษาไทยอาจจะเรียกว่า ‘คำสองง่ามสองแง่’ ซึ่งก็ไม่จำเป็นต้องเป็นเรื่องลามกอย่างเดียว เช่น ประโยคนี้ครับ
- โฆษณาบุหรี่: "The long cigarette that's long on flavor.(รสชาติ)" – long ตัวแรก เป็นความยาวของระยะ เช่น "A long road", long ตัวที่สอง เป็นความยาวของเวลา เช่น "A long life"
- “The craft of a politician is to appear before the public without craft.” ศิลปะ(craft ตัวแรก) ของนักการเมืองคือการสามารถปรากฏตัวต่อหน้าสาธารณชนอย่างคนปราศจากเล่ห์เหลี่ยม(craft ตัวที่ 2)
- , 'My girlfriend criticised my apartment, so I knocked her flat' ท่อนหลังจะแปลว่า ‘ฉันเลยไปเคาะประตูแฟลตของหล่อน’ หรือจะแปลว่า ‘ฉันเลยตีหล่อนซะนอนแผ่หงายไปเลย’ ก็ได้
2. pun ความหมายที่ 2 - polyptoton เช่น 'Seven days without laughter makes one weak'. คือออกเสียงเหมือน แต่สะกดต่าง และความหมายต่าง คือ weak=อ่อนแอ ออกเสียงเหมือนกับ week=สัปดาห์

ความหมายอื่น ๆ ของ pun หรือการเล่นคำยังมีอีกเยอะ อ่านได้จากนี้ครับ http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A592643

เอาละครับ เล่ามาถึงตรงนี้แล้ว ผมอยากจะบอกว่า จากประสบการณ์ของตัวเอง ในการสนทนาพูดจากับคนต่างชาตินั้น นอกจากพบและคุยกันเป็นงานเป็นการแล้ว ยังมีอีก 2 เรื่องที่ถ้าพูดได้อย่างเหมาะสม จะช่วยสร้างความสัมพันธ์ที่ดี คือ
เรื่องที่ 1 ก็คือการพูดเล่นนี่แหละครับ แต่ก็ต้องทำอย่างเหมาะสมนะครับ เพราะถ้าไม่เหมาะสมก็จะกลายเป็นว่าเราสนุกฝ่ายเดียว แต่เขาไม่สนุกด้วย แต่จะอย่างไรก็ตามการอ่านเรื่องสนุก ๆ ตุนไว้ในสมอง ก็จะช่วยทำให้ง่ายขึ้นในการที่จะหาเรื่องมาพูดเล่น ผมขอแนะนำให้อ่าน 3 หัวข้อที่ผมเคยเขียนไว้ข้างล่างนี้ รับรองว่าท่านสามารถจำเอาไป ‘พูดเล่น’ ได้ไม่น้อยเลยครับ
[117] Joke ฝรั่ง... ขำ และ ‘กวนโอ๊ย’ พอ ๆกับ Joke ไทย !
[151] อ่านการ์ตูนฝรั่ง สนุก และไม่ได้ยากดังที่คิด !
[190] "เก่งอังกฤษ พิชิตความเครียด" ที่เว็บนี้ (มีภาษาอังกฤษ พร้อมคำแปลภาษาไทย)

เรื่องที่ 2 ที่สามารถยกเอามาพูดคุยเพื่อสร้างสัมพันธ์ คือสิ่งที่เรียกว่า ‘small talk’ ซึ่งมีคำจำกัดความว่า ‘polite conversation about matters of little importance, especially between people who do not know each other well’- (Encarta Dictionary) ‘การสนทนาในหัวข้อเบา ๆระหว่างบุคคลที่ยังไม่รู้จักกันดีนัก’ หากใครทำได้ดีจะช่วย break the ice คือทำลายมาดทางสังคมที่คนแปลกหน้ามักจะมีตอนเจอกัน และทำให้สนิทสนมคุ้นเคยกันได้อย่างรวดเร็ว คนที่สามารถหาเรื่องมาพูดเป็น small talk ได้อย่างเหมาะสมก็มักจะประสบความสำเร็จในการพูดจา เสริมให้การเจรจาธุรกิจหรือความเมืองได้ผลดียิ่งขึ้น

แล้วถ้าถามว่า อะไรล่ะคือหัวข้อของ small talk เรื่องนี้ไม่มีคำตอบสำเร็จรูปครับ เพราะขึ้นอยู่กับว่า เราพูดกับใคร ในสถานการณ์ใด แต่ถ้าพูดกว้าง ๆ ก็คงเป็นว่า เรื่องที่น่าสนใจที่อยู่ในความสนใจของคนทั่วไป เช่นข่าวคราวต่าง ๆ ที่กำลังดังเป็นพาดหัวข่าว หรือแม้เรื่องที่ไม่ได้เป็นข่าว แต่ถ้ายกขึ้นมาพูด ผู้คนก็มักจะสนใจ เรียกว่าเป็นประเด็นที่อยู่ใน public interest เท่าที่นึกออกขณะนี้ ผมเห็นว่าหนังสือ Reader’s Digest (คลิก: [79] นิตยสารที่มีคนอ่านมากที่สุดในโลก ) มีเรื่องทำนองนี้เยอะ

ส่วนเว็บข้างล่างนี้ ท่านสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ในเรื่อง small talk
- http://www.ehow.com/how_10812_make-small-talk.html
- http://esl.about.com/od/conversationlessonplans/a/lesson_smtalk.htm
- http://www.englishclub.com/speaking/small-talk_wh.htm
- http://homepages.ius.edu/Special/Shyness/smalltalk.html

พิพัฒน์ pptstn@yahoo.com